ΕΒΡΑΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ - Ο ΑΝΕΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΣΣΙΑΝΙΚΗΣ ΤΡΕΛΑΣ

"Το θρησκευτικό στοιχείο δεν αποτελεί εμπόδιο στην ένταξη των εβραίων στο αναρχικό κίνημα, στην ενεργό συμμετοχή τους στη ζωή του και χωρίς να πρέπει εξαιτίας αυτού να απαρνείται τις θρησκευτικές του ρίζες. Στο ιστορικό επίπεδο, ο αναρχισμός μοιάζει να δείχνει απέναντι στο "θρησκευτικό ζήτημα" και στο "εβραϊκό ζήτημα" πιο συγκεκριμένα, μια αξιοσημείωτη ποικιλία στάσεων και πρακτικών". (Enrico Ferri)"Αυτό που προσέδιδε στους εβραίους αναρχικούς μια κάποια φήμη, ήταν η τοξικότητα της αντι-θρησκευτικής τους προπαγάνδας. Όποιος δεν είναι εξοικειωμένος με την εβραϊκή παράδοση, δεν καταφέρνει να συλλάβει το νόημα της παρωδίας τόσο του τελετουργικού όσο και των ιερών κειμένων. Αυτό μας θυμίζει ότι το κοινό των αναρχικών αποτελείτο σε μεγάλο βαθμό από πρώην μαθητές των ταλμουδικών σχολείων, πλήρως ενταγμένων στο ρεύμα των εβραϊκών παραδόσεων. Άλλωστε, ακόμη και με μια αρνητική και συνειδητή μορφή, εκείνη η παράδοση χρωματίζει όλες τις πλευρές του εβραϊκού αναρχικού κινήματος. Στον χασσιδισμό κάθε άνθρωπος γίνεται ο λυτρωτής ενός κόσμου που είναι ο δικός του, κι αυτή είναι μία από τις πλευρές της μεγάλης χασσιδικής επανάστασης. Ο άνθρωπος βγαίνει από τη συλλογική ανωνυμία και γίνεται ένα υποκείμενο με την πλέον ισχυρή έννοια αυτής της λέξης". (Furio Biagini)"Σε ένα δοκίμιο του 1974, ο Σόλεμ ανιχνεύει την ακριβή διάκριση ανάμεσα σε δύο μορφές μηδενιστικής εξέγερσης: εκείνης που εγγράφεται στον "ησυχαστικό μηδενισμό" και εκείνης που εγγράφεται, αντιθέτως, στον "μηδενισμό της πράξης". Ενώ η ιδέα του μηδενισμού χαρακτηριζόταν ουσιαστικά από μια αποστασιοποίηση από τα προβλήματα του κόσμου προκειμένου να αναζητήσει καταφύγιο σε ένα είδος "μεταφυσικού αναρχισμού", τώρα ο όρος μηδενισμός υιοθετείται προκειμένου να περιγράφει ένα κίνημα ριζοσπαστικά ενεργό, ζωντανό μέσα στην ιστορία και έτοιμο να ανατρέψει την υπάρχουσα κατάσταση των πραγμάτων". (Eric Jacobson)