Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΕΛΕΓΕ...

[...] "Κατά γενικόν κανόνα οι μεγάλοι συγγραφείς και ποιηταί έγραψαν τα καλύτερά τους έργα εις ηλικίαν νέαν, προ του γήρατος. Εγώ είμαι ποιητής του γήρατος. Τα ζωηρότερα γεγονότα δεν μοι εμπνέουν αμέσως. Χρειάζεται πρώτα να περάσει καιρός. Κατόπιν τα ενθυμούμαι και εμπνέομαι. Πολλοί ποιηταί είναι μόνον ποιηταί. Ο Πορφύρας π.χ. είναι μόνον ποιητής. Ο Παλαμάς όχι. Έγραψε διηγήματα. Εγώ είμαι ποιητής ιστορικός. Ποτέ μου δεν θα μπορούσα να γράψω μυθιστόρημα ή θέατρον αλλά αισθάνομαι μέσα μου 125 φωνές να με λέγουν ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορίαν. Μα τώρα είναι πια αργά". Τα ίδια πράγματα ο Καβάφης συνήθιζε να τα λέει και να τα ξαναλέει σε διάφορα πρόσωπα. Ιδού, για το περίεργο του πράγματος, μια άλλη ζωηρότερη ως έκφραση εκδοχή τους, που την αντιγράφω από ένα τετράδιο ανέκδοτων σημειώσεων της κυρίας Ευτυχίας Ζελίτα, συζύγου του Στέφανου Πάργα: Δευτέρα 8 Απριλίου 1929. Ο λόγος πάνω στο έργο του, ότι το έργο του ακόμα δεν μπορεί να θεωρηθεί τελειωμένο. Κι αυτό είναι ένα σφάλμα που έκανε ο Περίδης γράφοντας εκείνη την κριτική του. "Επειδή με είδε μεγαλούτσικο φαντάστηκε πως το έργο μου είχε τελειώσει πια. Και γι' αυτό όλα όσα έγραψε είναι σαν για έργο τελειωμένο. Πολλοί έγραψαν μετά τα σαράντα. Ο μεγάλος Anatole France έγραψε το κολοσσιαίο έργο του μετά τα σαράντα πέντε. Και τόσοι άλλοι. Σε μένα η άμεση εντύπωση δεν είναι αφορμή εργασίας. Πρέπει η εντύπωση να παλιώσει, να ψευτίσει μόνη της, απ' τον καιρό, χωρίς εγώ να την ψευτίσω. Εγώ είχα δύο ιδιότητες. Να κάνω ποιήματα και να γράψω ιστορία. Ιστορία δεν έγραψα κι είναι αργά πλέον. Τώρα θα πείτε, πως ξέρω ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορία; Το καταλαβαίνω. Κάνω το πείραμα κι ερωτώ τον εαυτό μου: "Καβάφη, μπορείς να γράψεις μυθιστόρημα;" Δέκα φωνές με φωνάζουν όχι. Κάνω πάλι το ερώτημα: "Καβάφη, μπορείς να γράψεις θέατρο;" Εικοσιπέντε φωνές με φωνάζουν πάλι όχι. Κάνω πάλι το ερώτημα: "Καβάφη, μπορείς να γράψεις ιστορία;" Εκατόν είκοσι πέντε φωνές με λένε μπορείς να γράψεις". [...] (Από την έκδοση)