ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΓΙΟΛΟΓΙΑ

Η αγιολογία αποτελεί το πλουσιότερο γραμματειακό είδος της βυζαντινής λογοτεχνίας, προσφέροντας στον αναγνώστη μιάν αντιπροσωπευτική και, πολλές φορές, διεισδυτική ματιά όχι μόνο στον κόσμο και τις προϋποθέσεις της αγιότητας αλλά και στον θρησκευτικό, κοινωνικό και πολιτικό βίο των Βυζαντινών. Στους έντεκα αιώνες της ιστορικής πορείας της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας αγιολογικά κείμενα γράφτηκαν εν αφθονία τόσο στα αστικά κέντρα όσο και σε απομονωμένες επαρχίες. Παράλληλα, η αγιολογία ως είδος καλλιεργήθηκε πέραν των ορίων του Βυζαντίου σε όλο το γεωγραφικό φάσμα της πνευματικής επιρροής του.
Η Βυζαντινή αγιολογία, συλλογικό πόνημα ομάδας καταξιωμένων ειδικών στο πεδίο αυτό, εκδόθηκε σε πρώτη μορφή στα αγγλικά και αντιπροσωπεύει την πρώτη διεθνώς συστηματική προσπάθεια να παρουσιαστεί και να αναδειχθεί μια συγγραφική παραγωγή που γνώρισε ιδιαίτερη δυναμική τιμώντας αγίες και αγίους, δηλαδή τις κατ’ εξοχήν ηρωίδες και τους κατ’ εξοχήν ήρωες του βυζαντινού κόσμου. Στα δεκατέσσερα κεφάλαια τα οποία συγκροτούν τον πρώτο τόμο αυτού του έργου αναφοράς εξετάζονται αφενός οι περίοδοι οι οποίες καθόρισαν τη συγγραφή αγιολογικών κειμένων στα ελληνικά, αφετέρου οι τόποι στους οποίους εξαπλώθηκε και αναπτύχθηκε. Η εμφάνιση της πρώτης χριστιανικής βιογραφίας τον 4o αιώνα με τον Βίο του Μεγάλου Αντωνίου, η ακμή που γνώρισε η αγιολογία ως λογοτεχνικό είδος καθ’ όλη την ύστερη αρχαιότητα (4ος-7ος αι.) και οι νέες θεματολογικές συντεταγμένες και οι εκφραστικοί τρόποι που την καθόρισαν τους επόμενους αιώνες (8ος-15ος αι.) συνιστούν τους θεματικούς άξονες των πέντε πρώτων κεφαλαίων του τόμου. Στα υπόλοιπα εννέα κεφάλαια εξετάζεται η ανάπτυξη της αγιολογίας που γράφτηκε είτε στα ελληνικά στις παρυφές της αυτοκρατορίας (Παλαιστίνη και Κάτω Ιταλία) είτε σε άλλες χριστιανικές γλώσσες (συριακά, γεωργιανά, αρμενικά, κοπτικά, αραβικά, σλαβονικά, λατινικά), εντός και πέραν των γεωγραφικών ορίων της αυτοκρατορίας. Κάθε κεφάλαιο πλαισιώνεται με αναλυτική βιβλιογραφία, η οποία μπορεί να συνδράμει σε μια περαιτέρω γνώση γενικά του χώρου αυτού και ειδικά καθενός από την πλειάδα των κειμένων που τον συγκροτούν.
Η παρούσα ελληνική έκδοση, εμπλουτισμένη με επεξηγηματικές σημειώσεις, ενημερωμένη βιβλιογραφία, καθώς και παραπομπές σε νεοελληνικές αποδόσεις αγιολογικών κειμένων, αποτελεί έργο θεμελιώδες για τον αναγνώστη, ειδικό και μη, που ενδιαφέρεται να γνωρίσει τα αγιολογικά κείμενα και τους γνωστούς και άγνωστους δημιουργούς τους και να εκτιμήσει την ιστορική, λογοτεχνική και θεολογική αξία της πολύτιμης αυτής κληρονομιάς του βυζαντινού κόσμου.