ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΩΣ ΠΑΘΟΣ - ΔΥΟ ΔΟΚΙΜΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΤΩ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΑΝΕΤΤΙ

"Το πάθος του πνεύματος", στο οποίο εστιάζονται τα δύο δοκίμια της Σούζαν Σόντακ για τον Αρτώ και τον Κανέττι υπήρξε η αφορμή που μας οδήγησε στην παρουσίασή τους. Εν συνεχεία, βέβαια, ο συσχετισμός και η παράλληλη ανάγνωσή τους αναδεικνύουν τις διαφορές μάλλον παρά τις ομοιότητες των δύο αυτών ιδιόρρυθμων συγγραφέων του 20ου αιώνα. Το στοιχείο που φαίνεται να τους ενώνει, το "πάθος του πνεύματος", οδήγησε τη γραφή του καθενός τους, το θεατρικό, δοκιμιακό και ποιητικό διάβημα του πρώτου και την αφήγηση του δεύτερου, σε διαφορετικούς δρόμους. Ο Αρτώ θέλησε μέσω ενός δικού του, ιδιόχρηστου σουρρεαλισμού, με τον οποίο διατήρησε παρά την αποκήρυξή του μιαν ισοβίως προβληματική σχέση, να φτάσει στην πλήρη σωματοποίηση -στην καθολίκευση, ήτοι στην κατάργηση-της τέχνης, ενώ ο Κανέττι, αντιστρόφως, με εντονότατη την εβραϊκή (δηλαδή κατ' εξοχήν διανοητική) αίσθηση της κληρονομιάς του Διαφωτισμού, φτάνει μέσω μιας υπερόξυνσης του πνεύματος σε μια δονκιχωτική άρνηση της σωματικότητας, όπως αυτή εκπροσωπείται στον πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος του Η Τύφλωση. "Σπανίως ένιωθε κανείς τόσο άνετα με το πνεύμα του", γράφει η Σόντακ, "όσο ο Κανέττι". [...]