ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ

Η "Φαινομενολογία του νου" (ή του πνεύματος, κατά την ως τώρα συνηθισμένη απόδοση), δημοσιευμένη πριν 200 χρόνια, είναι το γνωστότερο έργο του Έγελου ή Χέγκελ (Hegel, 1770-1831). Παρ' όλο που το έργο μπορεί να θεωρηθεί ακόμη νεανικό, η φήμη του δεν είναι τυχαία: Κανένα άλλο έργο στην ιστορία της σκέψης δεν αναλαμβάνει με τόση ενεργητικότητα και ακρίβεια να δείξει πως αναπτύσσεται η γνώση κι εδραιώνεται ανά την ιστορία. Ο Έγελος θεωρεί ότι η εποχή του κατέκτησε τελικά την ορθή έννοια του επίσταμαι, αλλά μόνον η πορεία που οδήγησε σ' αυτήν αιτιολογεί την υιοθέτησή της. Μόνον η αναδρομή στις ανατροπές που υπομένει η συνείδηση μέχρι να κατακτήσει μια μη αντιφατική θέση μπορεί άρα να επιτελέσει το έργο που είχε αναλάβει ο Καντ στην "Κριτική του καθαρού λόγου". Η "Φαινομενολογία του νου" είναι αυτή η αναδρομή: Μια ιστορία της σκέψης ιδωμένη από συστηματική σκοπιά. Εδώ πρωτοαναπτύσσει ο Έγελος την πρωτότυπη μέθοδό του, την διαλεκτική, που έμελλε να φανεί γόνιμη για την αντιμετώπιση των ανθρώπινων φαινομένων. Άμεσα επηρεασμένοι από την προσέγγιση αυτή είναι ο Μαρξ κι οι μαρξιστές, ο Κίρκεγκωρ κι οι υπαρξιστές, ο Ντίλταϋ κι η ερμηνευτική σχολή, και κοινωνικοί επιστήμονες όπως ο ψυχαναλυτής Λακάν ή ο ψυχολόγος μελετητής της νοημοσύνης Πιαζέ -μέχρι κι ο Γουίλλιαμ Τζέημς εξέφρασε τον θαυμασμό του γι' αυτήν. Η έμμεση επίδραση του έργου είναι ανυπολόγιστη. Κανείς δεν έμεινε ανέπαφος, είτε θετικά είτε αρνητικά. Πρόκειται για ένα κλασικό έργο της ιστορίας της φιλοσοφίας. Το κείμενο της "Φαινομενολογίας" είναι από τα δυσκολότερα της φιλοσοφικής γραμματείας. Το έργο της μετάφρασης ανέλαβε ο Γιώργος Φαράκλας, ειδικός της φιλοσοφίας του Έγελου και έμπειρος μεταφραστής φιλοσοφικών κειμένων. Μας προσφέρει εδώ ένα κείμενο πρωτίστως πιστό, αλλά και κατά το δυνατόν ευανάγνωστο. Οι κατατοπιστικές σημειώσεις του αμβλύνουν πολλές δυσκολίες κατανόησης και ερμηνείας. Η εκτενής συζήτηση των μεταφραστικών δυσκολιών του Έγελου μας βοηθά να κινηθούμε μόνοι μας στο δύσβατο εγελιανό τοπίο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ: Η λήθη του νοείν
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Περί επιστημονικής γνώσης
Στοιχείο του αληθούς είναι η έννοια και αληθινό σχήμα του το επιστημονικό σύστημα
Τωρινή σκοπιά του νου
Η αρχή δεν είναι η ολοκλήρωση κατά της τυποκρατίας
Το απόλυτο είναι υποκείμενο
Και τι είναι αυτό
Στοιχείο του επίσταμαι
Η ανύψωση σ' αυτό είναι η φαινομενολογία του νου
Μετατροπή του παραστατημένου και γνώριμου στην σκέψη
Και αυτής στην έννοια
Κατά πόσον η φαινομενολογία του νου είναι αρνητική ή περιέχει το ψευδές
Ιστορική και μαθηματική αλήθεια
Φύση της φιλοσοφικής αλήθειας και της μεθόδου της
Κατά της σχηματοποιούσας τυποκρατίας
Απαιτούμενο στην μελέτη της φιλοσοφίας
Η λογιζόμενη νόηση ως προς την αρνητική συμπεριφορά της
Ως προς την θετική το υποκείμενό της
Το φυσικό φιλοσοφείν ως ορθοφροσύνη και ως μεγαλοφυΐα
Συμπέρασμα, αναφορά του συγγραφέα προς το κοινό
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
Ι. Η κατ' αίσθηση βεβαιότητα ή το τόδε τι και το δοκείν
II. Η αντίληψη ή το πράγμα και η απάτη
III. Δύναμη και διάνοια, φαινόμενο και υπεραισθητός κόσμος
Β. ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ
IV. Η αλήθεια της βεβαιότητας δι' εαυτόν
Αυθυπόσταση και μη της αυτοσυνειδησίας κυριαρχία και υποτέλεια
Ελευθερία της αυτοσυνειδησίας
Στωικισμός, σκεπτικισμός και η δυστυχισμένη συνείδηση
Γ (ΑΑ). ΛΟΓΟΣ
V. Βεβαιότητα και αλήθεια του λόγου
Α. Παρατηρών λόγος
Παρατήρηση της φύσης
Περιγραφή γενικά - Γνωρίσματα - Νόμοι
Παρατήρηση του οργανικού
Σχέση του με το ανόργανο - Τελεολογία - Εσωτερικό και εξωτερικό - Το εσωτερικό - Νόμοι των καθαρών στιγμών του, της αισθητικότητας κ.λπ. - Το εσωτερικό και το εξωτερικό του
Το εσωτερικό και το εξωτερικό ως σχήμα
Το ίδιο το εξωτερικό ως εσωτερικό και εξωτερικό ή η οργανική ιδέα μεταφερμένη στο ανόργανο - Το οργανικό από αυτήν την πλευρά το γένος του, το είδος του και η ατομικότητά του
Η παρατήρηση της αυτοσυνειδησίας στην καθαρότητά της και στη σχέση της με εξωτερική ενεργό πραγματικότητα λογικοί και ψυχολογικοί νόμοι
Παρατήρηση της σχέσης της αυτοσυνειδησίας με την άμεση ενεργό πραγματικότητά της
Φυσιογνωμική και φρενολογία
Β. Η πραγμάτωση της έλλογης αυτοσυνειδησίας από τον εαυτό της
Η ηδονή και η αναγκαιότητα
Ο νόμος της καρδιάς, και η παραφροσύνη της οίησης
Η αρετή και η ροή του κόσμου
Γ. Η ατομικότητα που είναι για τον εαυτό της αυτό καθ' εαυτόν πραγματική
Το νοητικό ζωικό βασίλειο και η εξαπάτηση, ή το ίδιο το θέμα
Ο νομοθετικός λόγος
Ο νομοελεγκτικός λόγος
(ΒΒ). Ο ΝΟΥΣ
VI.Ο νους
Α. Ο αληθής νους, το ήθος
Ο κόσμος του ήθους, ο ανθρώπινος και ο θεϊκός νόμος, ο άνδρας και η γυναίκα
Η πράξη του ήθους, η ανθρώπινη και η θεϊκή επίγνωση, το σφάλμα και η μοίρα
Η κατάσταση δικαίου
Ο αποξενωμένος από τον εαυτό του νους η παιδεία
Ο κόσμος του αποξενωμένου από τον εαυτό του νου
Η παιδεία και η επικράτεια της ενεργού πραγματικότητας
Η πίστη και η καθαρή διάγνωση
Ο διαφωτισμός
Ο αγώνας του διαφωτισμού με την δεισιδαιμονία
Η αλήθεια του διαφωτισμού
Η απόλυτη ελευθερία και ο τρόμος
Ο βέβαιος για τον εαυτό του νους. Η ηθικότητα
Η ηθική κοσμοαντίληψη
Η προσποίηση
Η ηθική συνείδηση
Η καλή ψυχή, το κακό και η συγχώρεσή του
(ΓΓ). Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η θρησκεία
Α. Η φυσική θρησκεία
Η φωτεινή ουσία
Το φυτό και το ζώο
Ο πρωτομάστορας
Β. Η θρησκεία-τέχνη
Το αφηρημένο τεχνούργημα
Το ζωντανό τεχνούργημα
Το νοητικό τεχνούργημα
Γ. Η φανερή θρησκεία
(ΔΔ). Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΠΙΓΝΩΣΗ
Η απόλυτη επίγνωση
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ- Αναγγελία της Φαινομενολογίας του νου
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Σωζόμενα έργα του Έγελου
2. Χρησιμοποιούμενες εκδόσεις και συντομογραφίες
3. Ελληνικές μεταφράσεις έργων του Έγελου
4. Μελέτες για τον Έγελο στα ελληνικά. Πρωτότυπες και μεταφράσεις
5. Ξενόγλωσσα σχόλια για την Φαινομενολογία (επιλογή)
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ
ΑΠΟΔΟΣΗ ΟΡΩΝ
1. Γερμανοελληνικό γλωσσάριο
2. Ελληνογερμανικό γλωσσάριο
3. Σχόλια για ορισμένες αποδόσεις όρων